ONS VERHAAL
"Ten dienste van kruidenier tot architect,
sinds 1933"
HEMBYSE
We krijgen vaak de vraag waarvoor onze bedrijfsnaam staat. "Hembyse" (spreek uit: "hem-bie-se") is een verwijzing naar het "Hof van Hembyse" (ook wel 'Hembyze' geschreven), een site met walgracht uit de 16e eeuw langs de Vogelhoekstraat te Gentbrugge. De Vogelhoekstraat is een zijstraat van de heerweg naar Brussel, heden de Brusselsesteenweg, aan de grens met Melle. De site met walgracht staat weergegeven op de kaarten van Horenbault, De Dijn, Villaret en Ferraris als één van zes adellijke walsites in Gentbrugge. Deze locatie gaat mogelijk terug op een nederzetting uit de Late Middeleeuwen en wordt vermeld in de Centrale Archeologische Inventaris.
Villaret
Horenbault
Ten tijde van de opmaak van de kaarten door De Dijn (17e eeuw) was het Hof van Hembyse (gespeld "Imbiese" op de kaart) in eigendom van Bussaert van Hembyse (een neef van de beruchte Jan van Hembyse), waarbij een rechthoekige gracht langs de Vogelhoekstraat wordt getekend. Binnen het areaal zijn een kasteeltje en een poortgebouw weergegeven. Deze situatie bleef nog lang ongewijzigd en op de kaart van Ferraris is de site goed herkenbaar. Er is sprake van een centraal gebouw dwars op de straat, met achterliggende stallingen.
De Dijn
Het Primitief Kadaster geeft een meer gedetailleerd beeld van de site, die sinds de opmaak van het kaartmateriaal van Ferraris waarschijnlijk weinig was gewijzigd.
Atlas van Ferraris
In 1873 wordt een rechthoekige walgracht met een brugje en drie afzonderlijke gebouwen gekarteerd. Het oostelijke deel is nog altijd een tuin, ten zuiden grenst het gebied aan de gemeente Melle, waarvan de grens duidelijk zicthbaar is aan de hand van een gracht. Deze bestaat -in gebetonneerde vorm- nog steeds.
In 1904 is een deel van de walgracht gedempt. Mettertijd zullen grote delen van de walgracht worden gedempt, maar een deel van deze oorspronkelijk 16e - eeuwse walgracht is vandaag nog zichtbaar !
Na de Eerste Wereldoorlog keren de drie broers De Smaele, zijnde Leonce, Raymond en Victor, van het front terug naar huis. De oorlog had de drie mannen voor altijd veranderd en Raymond koos voor het oprichten van een groothandel in voedingswaren. Raymond en zijn vrouw Alida kochten daarom een villa met loods, die een deel van de voormalige site met walgracht uitmaakte. De heer Julius Tytgat, die het goed in 1925 van Christine Wauters had gekocht, verkocht het goed in 1928 voor 108.000 Belgische frank aan Raymond. Hiervan is in het archief van Hembyse BV een originele akte beschikbaar. De bijbehorende kadastrale legger toont dat het westelijke deel van de walgracht toen al volledig gedempt was. De site wordt in de verkoopsakte het "Oud Waldackshof" genoemd.
Het bedrijfje van Raymond en Alida verkocht alle producten die je in een buurtwinkel kon aantreffen, behalve verse groenten en fruit.
Raymond De Smaele & Alida De Blauwe
Raymond kwam echter reeds op 30-jarige leeftijd te overlijden, waardoor de zaak in handen van zijn weduwe Alida kwam. In 1940 werd ook de vader van Raymond, Emile, gedood tijdens de beschietingen van Ledeberg en tijdens het bevrijdingsoffensief in 1944 werd ook de woning op het hof zwaar beschadigd, waarna in 1946-1947 een nieuw woonhuis werd gebouwd.
Dit woonhuis staat er tot op heden en ook hiervan zijn in het archief van Hembyse BV de originele bouwplannen bewaard !
Emiel De Smaele junior zette op zijn beurt vanaf 1950 met zijn zus Madeleine het bedrijf van hun vader verder, onder de naam "Groothandel in voedings- en koloniale waren". Op een originele foto uit 1950 is de wederopbouwwoning herkenbaar (Emiel en Mariëtte links op de foto), ook de ondertussen gesloopte Interbellumwoning in de Vogelhoekstraat 23 (het in de volksmond gekende "kasteeltje", de woning van Dhr. De Decker) is op deze foto gedeeltelijk herkenbaar. De site bleef in de volksmond bekend als " 't Hofke" met "de wal" als restant van de 16e -eeuwse walgracht, waarvan tussen 1928 en 1939 ook het deel aan de straatzijde was gedempt.
Emiel De Smaele jr & Mariëtte De Moor
Na de onafhankelijkheid van Congo in 1960 liet men voor de naam van het bedrijfje het adjectief "koloniaal" vallen. Emiel liet in 1962 de oude stallingen uitbreiden met een magazijn, maar in 1970 liet hij de zaak tenslotte over aan een collega. Groothandelaars in voedingswaren waren immers een schakel tussen de fabrikanten en de kleinhandel (winkeliers, buurtwinkels), maar bij de opkomst van de grootwarenhuizen gingen de kleine winkels er van tussen. Emiel overleed reeds in 1980 en een deel van de woning en de opslagplaats van het magazijn werden door zijn weduwe Mariëtte verder verhuurd. Dirk, de zoon van Emiel en Mariëtte, had met de woning en het magazijn geen plannen, want hij koos voor een carrière als gevechtspiloot en politieman. Onder het allegaartje van huurders van de woning en het magazijn zijn een kweker van siervogels, een kunstenares en een loodgieter gekend. Mariëtte overleed in 2012 en Dirk verhuurde de woning en het magazijn verder door.
Dirk De Smaele & Martine De Smedt
2012
De site met walgracht zelf was in 2012 reeds grotendeels verkaveld en bebouwd (conform het BPA), maar binnen de oorspronkelijke eigendom van Raymond De Smaele uit 1928 was, behalve de woning en het magazijn, weinig ingrijpend gewijzigd. De oorspronkelijke walgracht is vanuit de tuin nog goed zichtbaar.
De achterkleinzoon van Raymond De Smaele richtte in 2017 met zijn vrouw Hadewijch Pieters een archeologisch studiebureau op. De noodzaak tot een kantoor en opslagplaats voor de goede werking van die bescheiden organisatie drong zich op en in 2021 werd de site door Bart De Smaele verworven. Welke betere plaats om een archeologisch bedrijfje te vestigen dan op een 16e-eeuwse site met walgracht ?
Met de komst van hun zoon, Elias De Smaele, blijft het "Oud Waldackshof", het voormalig "Hof van Hembyse", voor de 5e generatie in eigendom van de familie De Smaele !
WORDT VERVOLGD !
Hadewijch Pieters en Bart De Smaele
© Copyright. All Rights Reserved.